| Xρόνος εκλογής | Σύμφωνα με την παρ.2 του άρθρου 74 του ν.3852/10 το δημοτικό συμβούλιο, μετά την εκλογή του προεδρείου, το οποίο για πρώτη φορά από τη συγκρότησή του προεδρεύει της συνεδρίασης, εκλέγει μεταξύ των μελών του με μυστική ψηφοφορία τα μέλη της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής, με τη διαδικασία των επόμενων παραγράφων.
Σύμφωνα με την παρ. 4 περ. δ του άρθρου 9 του ν.3852/10 για την πρώτη εφαρμογή του ν.4555/18, η εκλογή Προεδρείου Συμβουλίων και Επιτροπών διενεργείται κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Νοέμβριο, κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 64. Τα μέλη της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής εκλέγονται κατά το πρώτο έτος της δημοτικής περιόδου, την Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου 2019 ή την Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου 2019 και κατά το τρίτο έτος της δημοτικής περιόδου, την Κυριακή 7 Νοεμβρίου 2021 (εγκύκλιος 90/21-8-19). |
| Υπολογισμός μελών κάθε παράταξης | Για τον υπολογισμό των μελών κάθε παράταξης στην οικονομική επιτροπή και στην επιτροπή ποιότητας ζωής διαιρείται ο συνολικός αριθμός των μελών του δημοτικού συμβουλίου με τον συνολικό αριθμό των εκλεγόμενων μελών της κάθε επιτροπής (περιλαμβανομένων και αυτών που προέρχονται υποχρεωτικά από την παράταξη του εκλεγέντος Δημάρχου) και ο αριθμός αυτός, έως δεύτερου δεκαδικού ψηφίου, αποτελεί το εκλογικό μέτρο.
Στη συνέχεια διαιρείται ο αριθμός των δημοτικών συμβούλων κάθε παράταξης με το εκλογικό μέτρο και η κάθε παράταξη εκλέγει στις επιτροπές αριθμό μελών ίσο με το ακέραιο μέρος της διαίρεσης. Για τη διαδικασία αυτή, τυχόν ανεξάρτητοι δημοτικοί σύμβουλοι λογίζονται αθροιστικά ως μια ενιαία παράταξη. Αν μετά το πέρας της πρώτης κατανομής εδρών μεταξύ των παρατάξεων, παραμένουν αδιάθετες έδρες από το συνολικό αριθμό εκλεγόμενων μελών, αυτές κατανέμονται ανά μία ξεκινώντας από την παράταξη που έχει το μεγαλύτερο, κατά φθίνουσα σειρά, υπόλοιπο (δεκαδικό μέρος) της ανωτέρω διαίρεσης και μέχρι εξάντλησης των αδιάθετων εδρών. Η παραπάνω διαδικασία ακολουθείται για όλες τις παρατάξεις ακόμα και εάν δεν έχουν λάβει έδρα κατά το στάδιο της πρώτης κατανομής εδρών των εκλεγόμενων μελών. Σε περίπτωση ίσου υπολοίπου, προηγείται η παράταξη που έχει λάβει μεγαλύτερο αριθμό ψήφων στις εκλογές των δημοτικών αρχών. Στην περίπτωση σύμπραξης υπολογίζεται το άθροισμα των ψήφων που έλαβαν στις εκλογές των δημοτικών αρχών οι παρατάξεις που έχουν συμπράξει. Σε περίπτωση που η παράταξη του εκλεγέντος δημάρχου δεν έχει εκλέξει τον ελάχιστο αριθμό μελών που προβλέπεται στο τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 74 του Ν. 3852/10 τότε ο αριθμός των μελών που εκλέγει προσαυξάνεται μέχρι του αριθμού αυτού αφαιρουμένων ισάριθμων εδρών ανά μία από τις παρατάξεις που έλαβαν τον μικρότερο αριθμό ψήφων στις δημοτικές εκλογές, εφόσον έχουν εκλέξει μέλος στην επιτροπή. Για την πληρέστερη κατανόηση του υπολογισμού του αριθμού των εκλεγόμενων μελών που δικαιούται κάθε παράταξη στις Επιτροπές, παρατίθενται παραδείγματα με την εγκύκλιο 90/21-8-19 του ΥΠΕΣ. |
| Διαδικασία εκλογής τακτικών μελών | Α. Κατάρτιση ψηφοδελτίων
Κάθε δημοτική παράταξη, με ένα ή περισσότερα μέλη, που εκλέγει μέλος στις Επιτροπές, καταρτίζει ενιαίο ψηφοδέλτιο ξεχωριστά για την Οικονομική Επιτροπή και την Επιτροπή Ποιότητας Ζωή. Ενιαίο ψηφοδέλτιο δύνανται να καταρτίζει ένας ή να καταρτίζουν από κοινού, εφόσον υπάρχουν, και δύο ή περισσότεροι ανεξάρτητοι δημοτικοί σύμβουλοι, οι οποίοι, αθροιστικά, για την εκλογική και μόνο διαδικασία, λογίζονται ως παράταξη. Στο ψηφοδέλτιο αναγράφεται το όνομα της παράταξης (εκτός από την παράταξη των ανεξαρτήτων συμβούλων, όπου μπορεί να τεθεί η ονομασία: «Παράταξη Ανεξαρτήτων Συμβούλων») και ακολούθως τα ονόματα των υποψηφίων μελών της Επιτροπής. Οι παρατάξεις υποχρεούνται να καταρτίσουν, εγκαίρως, πριν από την ψηφοφορία τα ψηφοδέλτια, τα οποία για λόγους διευκόλυνσης της αναπαραγωγής τους δέον να έχουν έντυπη μορφή.Ειδικότερα, μετά την εκλογή των μελών του Προεδρείου, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου διαθέτει στις παρατάξεις επαρκή χρόνο για την κατάρτιση των ψηφοδελτίων και την αναπαραγωγή τους, με τη συμβολή των υπηρεσιών του δήμου. Τα ψηφοδέλτια της κάθε παράταξης, με αντίστοιχα λευκά ψηφοδέλτια, παραδίδονται στο Προεδρείο του Δημοτικού Συμβουλίου, πριν από την ψηφοφορία, σε αριθμό, τουλάχιστον, ίσο με τον αριθμό των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου. Κατά την έναρξη της εκλογικής διαδικασίας, οι δημοτικοί σύμβουλοι παραλαμβάνουν από το Προεδρείο του Δημοτικού Συμβουλίου τα ψηφοδέλτια των παρατάξεων, μαζί με λευκά ψηφοδέλτια. (εγκύκλιος 90/21-8-19) Β. Σταυροδοσία Κάθε δημοτικός σύμβουλος επιλέγει μυστικά σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο (παραβάν) το ψηφοδέλτιο της παράταξης θέτοντας σταυρό ή σταυρούς προτίμησης στους υποψηφίους, μέχρι του συνολικού αριθμού των εκλεγόμενων μελώντης επιτροπής, χωρίς, δηλαδή, να λαμβάνονται υπόψη ο Δήμαρχος και οι οριζόμενοι από αυτόν Αντιδήμαρχοι. (εγκύκλιος 90/21-8-19) Ειδικότερα, οι δημοτικοί σύμβουλοι μπορούν σε Δημοτικό Συμβούλιο έως 27μέλη να θέσουν έως 4 σταυρούς προτίμησης, σε Δημοτικό Συμβούλιο έως 45 μέλη να θέσουν έως 6 σταυρούς προτίμησης και σε Δημοτικό Συμβούλιο άνω των 45 μελών να θέσουν έως 8 σταυρούς προτίμησης. Ψηφοδέλτιο με μεγαλύτερο αριθμό επιτρεπόμενων σταυρών προτίμησης του συνολικού αριθμού εκλεγόμενων μελών δεν λαμβάνεται υπόψη. Γ. Εκλογή μελών επιτροπών Ως μέλη των επιτροπών εκλέγονται οι πρώτοι σε αριθμό σταυρών υποψήφιοι κάθε παράταξης και σε αριθμό ίσο με τον αριθμό των μελών που δικαιούται αυτή στην επιτροπή. Οι λοιποί υποψήφιοι, ανά παράταξη, αποτελούν, κατά σειρά σταυρών προτίμησης, τα αναπληρωματικά μέλη της Επιτροπής. Το ίδιο συμβαίνει και με το ψηφοδέλτιο που συνέταξαν οι ανεξάρτητοι ή διαγραμμένοι δημοτικοί σύμβουλοι. Σε περίπτωση ισοψηφίας διενεργείται δημόσια κλήρωση από τον πρόεδρο του δημοτικού συμβουλίου. Αν δημοτική παράταξη η οποία δικαιούται μέλος στην επιτροπή δεν υποδείξει υποψήφιο ή υποψήφιους, τότε τη θέση του ή τις θέσεις τους καταλαμβάνουν ανά μία υποψήφιοι των παρατάξεων με τον μεγαλύτερο αριθμό δημοτικών συμβούλων και, σε περίπτωση ίσου αριθμού, η παράταξη που έλαβε περισσότερες ψήφους στις δημοτικές εκλογές. |
| Αναπληρωματικά μέλη | 1. Τα αναπληρωματικά μέλη, με τη σειρά της εκλογής τους, καταλαμβάνουν τις θέσεις των εκλεγέντων με το ίδιο ψηφοδέλτιο τακτικών μελών που μένουν κενές κατά τη διάρκεια της διετίας.
Σε περίπτωση που εξαντληθεί ο αριθμός των αναπληρωματικών μελών της παράταξης, τότε διενεργείται νέα εκλογή, για την κάλυψη των κενών εδρών της επιτροπής, με τη διαδικασία που περιγράφηκε κατά τα ανωτέρω και την κατάρτιση νέου ψηφοδελτίου από την παράταξη της οποίας κενώθηκαν οι έδρες στην επιτροπή. Εάν, όμως, η παράταξη της οποίας οι έδρες των τακτικών ή αναπληρωματικών μελών κενώθηκαν δεν επιθυμεί να υποδείξει υποψηφίους, τότε τη θέση τους καταλαμβάνουν ανά μία οι αναπληρωματικοί των παρατάξεων με τομεγαλύτερο αριθμό δημοτικών συμβούλων και σε περίπτωση ίσου αριθμού οι αναπληρωματικοί της παράταξης που έλαβε περισσότερες ψήφους στις δημοτικές εκλογές, κατ΄ εφαρμογή της παρ. 6 του άρθρου 74 του ν.3852/2010. 2. Σε περίπτωση που παραιτηθεί ή για οποιονδήποτε τρόπο εκλείψει ο μοναδικός μεμονωμένος σύμβουλος της παράταξης των ανεξαρτήτων που έχει εκλεγεί μέλος της Επιτροπής, διενεργείται νέα εκλογή για την κάλυψη της κενής έδρας. Στη νέα εκλογική διαδικασία μετέχουν όλες οι παρατάξεις, με νέο υπολογισμό του αριθμού των εκλεγόμενων μελών που δικαιούνται στην Επιτροπή και με κατάρτιση νέων ψηφοδελτίων, κατ΄ εφαρμογή των διατάξεων των παρ. 3 έως 6 του άρθρου 74 του ν. 3852/2010. 3. Κατ΄ εφαρμογή του τελευταίου εδαφίου της παρ. 7 του άρθρου 74 του ν.3852/2010, όταν τα μέλη που εκπροσωπούν τις λοιπές παρατάξεις, πλην αυτής του δημάρχου, παραιτηθούν κατά τη διάρκεια της διετίας και δεν υπάρχει αντικαταστάτης τους, τότε τη θέση τους καταλαμβάνουν τα μέλη της παράταξης του δημάρχου. Δείτε σχετικό παράδειγμα στην εγκύκλιο 90/21-8-19. |
| Περιπτώσεις επανάληψης εκλογής | Αν δεν επιτευχθεί εκλογή για οποιονδήποτε λόγο ή η συνεδρίαση ματαιωθεί επειδή δεν σχηματίστηκε απαρτία, η συνεδρίαση επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή και εφαρμόζονται οι διατάξεις των παραγράφων 3 έως 6. Αν και στη δεύτερη συνεδρίαση δεν επιτευχθεί εκλογή ή η συνεδρίαση ματαιωθεί, επειδή δεν σχηματίστηκε απαρτία, θεωρείται ότι εκλέγονται εκείνοι που έλαβαν τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης, σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση ανακήρυξης ανάλογα με τον αριθμό εδρών που δικαιούται κάθε παράταξη σύμφωνα με τις παραγράφους 3 έως 6. |
| Έλεγχος πρακτικών εκλογής των μελών Οικονομικής Επιτροπής | Τα πρακτικά της εκλογής διαβιβάζονται μέσα σε προθεσμία πέντε (5) ημερών από τη διενέργεια της εκλογής στον Επόπτη Ο.Τ.Α., ο οποίος, αυτεπαγγέλτως ή ύστερα από προσφυγή δημότη ενώπιον του, η οποία ασκείται εντός αποκλειστικής προθεσμίας πέντε (5) ημερών από τη διενέργεια της εκλογής, αποφαίνεται, μέσα σε πέντε (5) ημέρες το αργότερο αφότου παρέλαβε τα πρακτικά, για τη νομιμότητα της εκλογής.
Ειδικότερα, ο Επόπτης ΟΤΑ ελέγχει τη νομιμότητα της εκλογής και εφόσον κρίνει ότι το πρακτικό εκλογής δεν είναι νόμιμο, το ακυρώνει, κοινοποιώντας, αυθημερόν, την απόφασή του στο Προεδρείο του Δημοτικό Συμβούλιου, προκειμένου να επαναληφθεί η διαδικασία της εκλογής την πρώτη Κυριακή, μετά την παραλαβή της σχετικής ακυρωτικής απόφασης. Σημειώνεται ότι για την εκλογή των νέων μελών των Επιτροπών, των οποίων η εκλογή ακυρώθηκε, ακολουθείται και πάλι η ίδια εκλογική διαδικασία, ενώ υποψήφιος μπορεί να είναι ξανά ο ίδιος σύμβουλος, του οποίου η εκλογή ακυρώθηκε. |
| Εκλογή αντιπροέδρου οικονομικής επιτροπής | Οι επιτροπές στην πρώτη συνεδρίαση μετά την εκλογή τους εκλέγουν μεταξύ των μελών τους, με φανερή ψηφοφορία, τον αντιπρόεδρο. Δικαίωμα ψήφου στην περίπτωση αυτή έχει και ο πρόεδρος της επιτροπής.Αντιπρόεδρος εκλέγεται όποιος συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία όλων των μελών της αντίστοιχης Επιτροπής. Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί απόλυτη πλειοψηφία, τότε η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται. Εάν, και πάλι, δεν επιτευχθεί η απόλυτη πλειοψηφία, τότε διεξάγεται τρίτη ψηφοφορία και εκλέγεται, όποιος λάβει τη σχετική πλειοψηφία. Σε περίπτωση ισοψηφίας διενεργείται κλήρωση από τον Πρόεδρο της κατά περίπτωση οικείας Επιτροπής. Σημειώνεται ότι ο Αντιπρόεδρος προεδρεύει της Επιτροπής, όταν απουσιάζει ή κωλύεται ο Πρόεδρος της Επιτροπής. (εγκύκλιος 90/21-8-19) Σε περίπτωση απουσίας ή κωλύματος του Αντιπροέδρου, προεδρεύει το μέλος της Επιτροπής το οποίο έχει εκλεγεί με τις περισσότερες ψήφους(άρθρο 75 παρ. 2 του Ν.3852/10) |
| Έκπτωση από το αξίωμα | Όταν τα μέλη της οικονομικής επιτροπής ή της επιτροπής ποιότητας ζωής, συμπεριλαμβανομένων και των αντιδημάρχων, παύουν για οποιονδήποτε λόγο να είναι μέλη των αντίστοιχων δημοτικών παρατάξεων, εκπίπτουν αυτοδικαίως από την οικονομική επιτροπή ή την επιτροπή ποιότητας ζωής και αντικαθίστανται, σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 74 για όλη τη διάρκεια της τρέχουσας θητείας των μελών.
Ο εκλεγμένος ανεξάρτητος σύμβουλος, στην περίπτωση που επανενταχθεί στην παράταξη από την οποία ανεξαρτητοποιήθηκε ή διαγράφηκε, δεν μπορεί να εξακολουθήσει να είναι μέλος της οικονομικής επιτροπής ή της επιτροπής ποιότητας ζωής. |
| Παραίτηση μελών επιτροπών | Η παραίτηση Αντιδημάρχου από την ιδιότητά του, ως οριζόμενο μέλος της Επιτροπής, υποβάλλεται γραπτώς στο Δήμαρχο που τον όρισε και γίνεται οριστική την επόμενη της κατάθεσης στο πρωτόκολλο της οικείας υπηρεσίας. Ο Δήμαρχος, προς διασφάλιση της απρόσκοπτης συνέχισης της λειτουργίας της Επιτροπής, οφείλει να ορίσει άμεσα άλλον Αντιδήμαρχο, ως οριζόμενο μέλος της Επιτροπής, προκειμένου η τελευταία να έχει νόμιμη συγκρότηση. Σημειώνεται ότι μέχρι τον ορισμό νέου Αντιδημάρχου της Επιτροπής από τον Δήμαρχο, η Επιτροπή δεν μπορεί να λειτουργεί νομίμως.
Tην ίδια υποχρέωση ορισμού νέου μέλους της Επιτροπής έχει ο Δήμαρχος σε περίπτωση παραίτησης Αντιδημάρχου από τη θέση του ως Αντιδήμαρχος, ή σε περίπτωση που ο Αντιδήμαρχος παύει για οποιοδήποτε λόγο να είναι μέλος της δημοτικής παράταξης στην οποία ανήκε. Οι θέσεις των τακτικών μελών της κάθε παράταξης που παραμείνουν κενές κατά τη διάρκεια της διετούς θητείας των Επιτροπών καταλαμβάνονται από τα αναπληρωματικά τους μέλη, όπως αυτά αναδείχθηκαν κατά σειρά εκλογής τους από το ίδιο ψηφοδέλτιο από το οποίο αναδείχθηκαν και τα τακτικά μέλη. Τα εκλεγμένα μέλη των Επιτροπών υποβάλουν την παραίτησή τους στο Δημοτικό Συμβούλιο, που τα εξέλεξε και η παραίτηση γίνεται οριστική την επόμενη της κατάθεσής της στο πρωτόκολλο της οικείας υπηρεσίας. Προς διασφάλιση της απρόσκοπτης συνέχισης της λειτουργίας των Επιτροπών, το εκλεγμένο μέλος που παραιτείται οφείλει να κοινοποιήσει την παραίτησή του και στον Πρόεδρο της Επιτροπής, προκειμένου ο τελευταίος να γνωστοποιήσει, με Πράξη του, στο μέλος που το αναπληρώνει ότι καθίσταται τακτικό μέλος της Επιτροπής. Επίσης, όταν τα μέλη των Επιτροπών, παύουν για οποιονδήποτε λόγο να είναι μέλη των αντίστοιχων δημοτικών παρατάξεων, εκπίπτουν αυτοδικαίως από την Οικονομική Επιτροπή ή την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής και αντικαθίστανται. |