Ο «Κλεισθένης» και οι γενικότερες δημοσιονομικές προσαρμογές που συντελούνται

Ο «Κλεισθένης» και οι γενικότερες δημοσιονομικές προσαρμογές που συντελούνται
του Καραγιλάνη Στέλιου

Ο «Κλεισθένης» (Ν.4555/18) προκαλεί σημαντικές αλλαγές στην οικονομική διαχείριση και λειτουργία των Δήμων και ενώ αρκετά άρθρα του έχουν εφαρμογή από τη νέα Δημοτική περίοδο (1/1/2020), αυτά που αφορούν στα οικονομικά έχουν άμεση εφαρμογή (με τη δημοσίευση του νόμου).
Πέρα από το τεχνικά θέματα των διατάξεων και την ανάλογη κατανόηση και εφαρμογή τους στη καθημερινή λειτουργία, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε το γενικότερο χαρακτήρα και την επίδρασή τους στην όλη οικονομική λειτουργία των ΟΤΑ. Ορισμένες ρυθμίσεις μπορεί να έχουν χαρακτήρα στρατηγικό και είναι χρήσιμο να κατανοηθεί αυτός ο χαρακτήρας πολύ περισσότερο από τις τεχνικές λεπτομέρειες αυτών των διατάξεων και έτσι με το τρόπο αυτό να εφαρμοστεί με το καλύτερο δυνατό τρόπο.

Ποιές όμως είναι οι βασικές Δημοσιονομικές κατευθύνσεις στις οποίες έρχεται να προσαρμόσει ο Ν.4555/18 τους ΟΤΑ;
Η βασική κατεύθυνση που ξεκίνησε με το Ν.3871/10, συνεχίστηκε με το Ν.4270/14 και εξειδικεύτηκε και με άλλες σχετικές διατάξεις στη πορεία (N.4337/15-Π.Δ. 80/16), αφορά στη μετατόπιση των αρμοδιοτήτων (αλλά και των ευθυνών) στην οικονομική διαχείριση, από τα αιρετά ή διορισμένα όργανα διοίκησης στους υπηρεσιακούς προϊστάμενους των οικονομικών υπηρεσιών. Έτσι μεταταπίζεται σταδιακά η ευθύνη στην ανάληψη των δαπανών στο Προϊστάμενο Οικονομικών Υπηρεσιών (Π.Ο.Υ.). Η προσπάθεια αυτή δεν είχε ολοκληρωθεί στους Δήμους καθώς οι ιδιαιτερότητες των ΟΤΑ είχαν επιβάλλει ένα καθεστώς ιδιότυπης λειτουργίας σε σύγκριση με τις γενικότερες ρυθμίσεις του Δημόσιου Λογιστικού (αρμοδιότητες οργάνων διοίκησης, διατάκτης κλπ). Έρχεται, λοιπόν ο Ν.4555/18 και με τις διατάξεις των άρθρων 203, 204, και 205, που είναι και άμεσης εφαρμογής, ρυθμίζει τις «αρρυθμίες» που είχαν απομείνει μεταξύ Λογιστικού των ΟΤΑ και Δημόσιου Λογιστικού, με σκοπό να προσαρμόσει τις διαδικασίες της οικονομικής λειτουργίας στις ευρύτερες ρυθμίσεις του Δημόσιου Λογιστικού (Ν.4270/13).
Δεν πρέπει να μας διαφύγει το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια πραγματοποιείται, παράλληλα, μία γενικότερη ενιαιοποίηση τόσο της νομοθεσίας όσο και των διαδικασιών για όλους τους τομείς του Δημόσιου τομέα, με στόχο το καθεστώς Δημοσίων Συμβάσεων, Λογιστικής Τυποποίησης και Δημόσιου Λογιστικού να είναι ενιαίο ανεξάρτητα εάν ο ο Φορέας είναι Δήμος, Πανεπιστήμιο, Νοσοκομείο ή Υπουργείο.
Η «απαίτηση» προσαρμογής των ΟΤΑ είχε εκφραστεί με ένα όχι πολύ «κομψό» τρόπο με το υπ’ αριθμόν 2/45592/0026/14-6-2017 έγγραφο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, ως απάντηση σε ερωτήματα που είχαν τεθεί και αφορούσαν θέματα εφαρμογής του ΠΔ 80/16 για την ανάληψη υποχρέωσης στους Δήμους. Το ΓΛΚ με το έγραφο εκείνο ουσιαστικά απαιτούσε νομοθετικές ρυθμίσεις από το Υπουργείο Εσωτερικών προκειμένου να εφαρμοστεί το ΠΔ 80/16 με τον ίδιο τρόπο στους ΟΤΑ όπως και στο λοιπό Δημόσιο.
Στη βάση των παραπάνω πρέπει να δούμε και τις ρυθμίσεις των άρθρων 203-205 του Ν.4555/18.

Συγκεκριμένα:

Ο διατάκτης. Με το άρθρο 203 ο μοναδικός διατάκτης στο Δήμο είναι ο Δήμαρχος και κάθε άλλη διάταξη που υπήρχε και όριζε επίσης ως διατάκτη το Δημοτικό Συμβούλιο ή την Οικονομική Επιτροπή, καταργείται ή τροποποιείται. Για να επιτευχθεί αυτή η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων είχαμε αφενός τη τροποποίηση διατάξεων του ΔΚΚ, του «Καλλικράτη» αλλά αφετέρου και τη κατάργηση άρθρων του ΒΔ 17-5/59 για την οικονομική διοίκηση και το Λογιστικό των ΟΤΑ. Έτσι τροποποιείται το άρθρο 58 του Ν.3852/10 που αναφέρεται στις αρμοδιότητες του Δημάρχου με τη μεταφορά πλήρως της αρμοδιότητας του Διατάκτη στο πρόσωπό του, επίσης καταργούνται οι σχετικές διατάξεις του ΒΔ 17-5/15-6-59 ενώ τροποποιούνται όλες οι διατάξεις του ΔΚΚ που δίνουν αρμοδιότητα Διατάκτη στο Δημοτικό Συμβούλιο (άρθρα 158, 86 κλπ).
Η αλλαγή αυτή στο Διατάκτη επιφέρει με τη σειρά της αλλαγές στις διαδικασίες ανάληψης δαπανών και καθορίζεται πλέον πως η ίδια η έκδοση της ΑΑΥ καλύπτει την ενέργεια του Δημάρχου όταν εκτελεί την αρμοδιότητα του Διατάκτη.
Πλέον ο ρόλος του Προϋπολογισμού παίρνει ουσιαστικά το χαρακτήρα της πολιτικής απόφασης και ο Δήμαρχος έρχεται να λειτουργήσει μέσω της απόφασης για την ανάληψη της υποχρέωσης ως ο εκτελεστής της πολιτικής απόφασης που έχει λάβει το Δημοτικό Συμβούλιο με τη ψήφιση του προϋπολογισμού. Θέματα που θα προκύψουν και αφορούν την εξειδίκευση των πιστώσεων θα επηρεάσουν το τρόπο σύνταξης του προϋπολογισμού, τα έχουμε εντοπίσει με τη βοήθεια της Επιστημονικής Ομάδας και είμαστε σε θέση να βοηθήσουμε τους πελάτες μας (συνδρομητικούς και μη) στην αντιμετώπισή τους.

Ο ρόλος του Δημάρχου ως προς τα έσοδα. Η ιδια λογική διαπερνά και το ρόλο του Δημάρχου στο επίπεδο των εσόδων. Μέχρι σήμερα ο Δήμαρχος συνυπέγραφε τους χρηματικούς καταλόγους βάση των διατάξεων των άρθρων 58 π.1ε του Ν.3852/10 και του 86 π.1ε του Ν.3463/06. Οι διατάξεις αυτές καταργούνται μέσω της αντικατάστασης που επέφερε το άρθρο 203 του Ν.4555/18.
Αποδεσμεύεται, λοιπόν, ο Δήμαρχος από τη βεβαίωση των χρηματικών καταλόγων, άρα η αντίστοιχη ευθύνη μεταβιβάζεται εξολοκλήρου στην αρμόδια οικονομική υπηρεσία.

Η εκκαθάρριση των δαπανών.
Στα πλαίσια των περιορισμών του ρόλου των αιρετών και ειδικότερα του Δημάρχου ως εκκαθαριστή δαπανών, το άρθρο 204 ορίζει πως ο δήμαρχος παύει να έχει την ιδιότητα του εκκαθαριστή των δαπανών και του εντολέα των πληρωμών. Ο ρολος αυτός ανατίθεται στο Π.Ο.Υ. και έτσι επέρχεται η εφαρμογή της βασικής δημοσιονομικής αρχής του σαφούς διαχωρισμού του διατάκτη από τον υπόλογο εκκαθαριστή.

Ο ρολος του Προϊστάμενου των Οικονομικών Υπηρεσιών (ΠΟΥ).
Με το άρθρο 205 του νόμου προσδιορίζεται το ποιός μπορεί να είναι ΠΟΥ και ανάλογα με το μέγεθος ή την οργανωτική συγκρότηση ή το υπάρχον προσωπικό.

Πλέον των παραπάνω, θεωρούμε πως οι προαναφερθείσες διατάξεις βοηθούν και στην απλοποίηση των σχετικών διαδικασιών, όπως για παράδειγμα τα γνωστά θέματα που είχαν προκύψει με την εφαρμογή του ΠΔ 80/16 για τις αναλήψεις υποχρεώσεων, αλλά ταυτόχρονα γεννούν και νέα ζητήματα όπως για παράδειγμα το θέμα της έγκρισης των μελετών για τη πραγματοποίηση των δαπανών.

Η Επιστημονική μας Ομάδα βρίσκεται σε διαδικασία επεξεργασίας όλων των θεμάτων που έχουν προκύψει από τις διατάξεις του «Κλεισθένη» και θα επανέρχεται τακτικά είτε με παρουσιάσεις επί των θεμάτων και αναλύσεις, είτε με on line εκπαιδεύσεις και διοργάνωση σεμιναρίων. Για δε το Σεπτέμβρη έχουμε προγραμματίσει 2ημερίδα για τη παρουσίαση των νέων διατάξεων σε κεντρικό χώρο της Αθήνας.
Τις αμέσως επόμενες μέρες θα ακολουθήουν αναλυτικές οδηγίες εφαρμογής των σχετικών διατάξεων.