Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα – και συνάμα αμφιλεγόμενη – πρόταση κατέθεσε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, στην Ετήσια Εκθεση που παρουσιάστηκε στη διάρκεια της ετήσιας γενικής συνέλευσης των μετόχων, φέρνοντας στο προσκήνιο μια ιδέα που επανέρχεται περιοδικά στο δημόσιο διάλογο: τη μεταβίβαση του ΕΝΦΙΑ στους δήμους.
Η μεταβίβαση του ΕΝΦΙΑ στους Δήμους αποτελεί και προεκλογική δέσμευση της Νέας Δημοκρατίας. Να μην ξεχνάμε όμως ότι οι ετήσιες κρατικές μεταβιβάσεις προς τους ΟΤΑ ανέρχονται στα 2,8 δις. ευρώ περίπου και τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ διαμορφώνονται κοντά στα 2,3 δισ. ευρώ.
Πιο συγκεκριμένα, ο κ. Στουρνάρας υποστήριξε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να αποκτήσει μεγαλύτερη δημοσιονομική αυτονομία και ευθύνη, κάτι που – κατά τη γνώμη του – μπορεί να επιτευχθεί με τη μεταφορά της είσπραξης του ΕΝΦΙΑ στους ΟΤΑ α’ βαθμού. Η ιδέα αυτή, σύμφωνα με τον ίδιο, θα μπορούσε να ενισχύσει τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την οικονομική βιωσιμότητα των δήμων, δημιουργώντας ένα ισχυρότερο κίνητρο για ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση των τοπικών πόρων.
Τι σημαίνει στην πράξη
Η πρόταση Στουρνάρα δεν αφορά απλώς τη διαχείριση των εσόδων, αλλά υπονοεί και έναν επανασχεδιασμό της σχέσης κράτους – δήμων. Αν ο ΕΝΦΙΑ μεταφερθεί στην τοπική αυτοδιοίκηση:
• Οι δήμοι θα μπορούν να διαμορφώνουν τον συντελεστή του φόρου ανάλογα με τις ανάγκες τους.
• Η κατανομή των πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό ενδέχεται να αναθεωρηθεί, καθώς οι δήμοι θα αποκτήσουν ίδια, σημαντικά έσοδα.
• Θα απαιτηθεί σημαντική ενίσχυση των φοροεισπρακτικών και διοικητικών μηχανισμών σε τοπικό επίπεδο.
• Οι κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες ενδέχεται να οξυνθούν, καθώς δήμοι με ακριβές περιοχές (όπως π.χ. Ψυχικό, Κηφισιά, Βούλα) θα έχουν περισσότερα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ, σε αντίθεση με δήμους φτωχότερων περιοχών.
Εδώ χρειάζεται μια πολύ σοβαρή μελέτη καθώς θα παρουσιαστεί μια μεγάλη ανισότητα. Πυκνοκατοικημένες και ακριβές περιοχές θα παρουσιάσουν μεγάλες αυξήσεις στα έσοδά τους ενώ αραιοκατοικημένες και φτωχιές περιοχές θα δουν τεράστιες μειώσεις.
Μπαίνουν επίσης μεγάλα ζητήματα όπως του συνδυασμού εσόδων που υπάρχουν σήμερα όπως το ενδεχόμενο απαλλαγής της πρώτης κατοικίας που εξαγγέλθηκε μόλις προχθές από τον Πρωθυπουργό και ο ΕΝΦΙΑ μεγάλης ακίνητης περιουσίας που θα μπαίνει το ερώτημα από ποιον δήμο θα εισπράττεται.
Το πιο κρίσιμο ίσως σημείο της πρότασης αφορά το ζήτημα της ισονομίας. Πώς θα εξασφαλιστεί ότι όλοι οι δήμοι, ανεξαρτήτως της εμπορικής αξίας των ακινήτων τους, θα μπορούν να προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες στους πολίτες τους; Θα υπάρξει ένας μηχανισμός αναδιανομής μεταξύ δήμων; Και με ποια κριτήρια;
Οι δήμοι με υψηλά έσοδα από ΕΝΦΙΑ ενδέχεται να μειώσουν τοπικούς φόρους ή να βελτιώσουν τις υπηρεσίες τους, ενώ άλλοι μπορεί να βρεθούν σε ακόμη πιο δυσχερή θέση. Το πρόβλημα της άνισης ανάπτυξης μεταξύ δήμων μπορεί να ενταθεί.
Η ιδέα της φορολογικής αποκέντρωσης αποτελεί πάγια θέση σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όμως η ελληνική πραγματικότητα παρουσιάζει σημαντικές ιδιαιτερότητες. Πολλοί δήμοι εξακολουθούν να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε κρατικές επιχορηγήσεις, χωρίς την αναγκαία υποδομή για αυτόνομη διαχείριση τόσο σημαντικών φορολογικών βαρών.
Η πρόταση Στουρνάρα εγείρει επίσης πολιτικά ερωτήματα. Θα ήταν οι τοπικοί άρχοντες πρόθυμοι να αναλάβουν το πολιτικό κόστος επιβολής ή αύξησης ενός φόρου; Ή μήπως η μεταφορά του ΕΝΦΙΑ θα οδηγήσει σε περαιτέρω πίεση των δήμων να λειτουργούν ως “φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί” χωρίς επαρκή εργαλεία κοινωνικής πολιτικής;
Συμπερασματικά, η μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους δήμους δεν είναι μια απλή τεχνική αλλαγή – είναι μια βαθιά μεταρρυθμιστική πρόταση που θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τη φυσιογνωμία της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα. Όμως, για να αποδώσει καρπούς, απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό, θεσμικές εγγυήσεις και κυρίως έναν ειλικρινή διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες για το πώς αντιλαμβάνονται την έννοια της αυτοδιοίκησης.
Εξάλλου η μέχρι σήμερα μακρόχρονης ανακύκλωσης της συζήτησης δείχνει ότι τεχνικά εξίσωση δεν βγαίνει.
Παράλληλα να σημειώσουμε ότι ο κ. Στουρνάρας έκανε κι άλλες προτάσεις που αφορούν εμμέσως την Τοπική Αυτοδιοίκηση όπως:
- Η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, ιδιαίτερα σε τομείς με διαχρονικές αδυναμίες όπως η απονομή δικαιοσύνης.
- Παρεμβάσεις που περιορίζουν τη γραφειοκρατία σε συνδυασμό με το Ψηφιακό μετασχηματισμό αλλά και την απλοποίηση διαδικασιών που έχουν να κάνουν με περιβαλλοντικού και χωροταξικού ενδιαφέροντος θέματα.
- Ταχύτερη αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
- Ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης
Πηγή myota.gr
